Proponowany przez Ministerstwo Rodziny i Pracy program „500+ dla Seniora” znów wzbudza kontrowersje. Propozycja spotyka się z krytyką, zwłaszcza z nawiązaniu do niepokojących danych dotyczących kondycji ZUS-u. Już w przyszłym roku na emerytury zabraknąć może 63 mld, za 5 lat – nawet 83 mld[i]. W związku z obniżeniem wieku emerytalnego liczba osób pobierających świadczenie będzie tylko rosnąć. Czy w takim przypadku dodatkowe świadczenia są koniecznością? O ile zwiększą one zadłużenie państwowego budżetu? Czy przyniosą realną pomoc? A może realna pomoc jest gdzieś indziej, na przykład w rencie dożywotniej?
Pomimo nawiązania do rządowego programu Rodzina Plus, senioralny odpowiednik działałby na nieco innych zasadach: 500 złotych byłoby wypłacane nie co miesiąc lecz raz do roku. Otrzymywałyby go tylko osoby, których emerytura nie przekracza 1500 złotych brutto. Temat wzbudził ponowne zainteresowanie ponieważ, MRiP zadeklarował wypłatę świadczeń już w 2018 roku. Oznacza, że decyzja co do programu musiałaby zostać podjęta naprawdę szybko. Prace nad przyszłorocznym budżetem są już zaawansowane, a według Konstytucji musi on zostać przedstawiony do 30 września. Na tym etapie na program Senior+ zarezerwowano 2,5 mld złotych. Ta kwota umożliwiłaby wypłatę świadczenia ponad połowie emerytów, czyli 5 – 6 mln spośród 9 mln osób[ii].
Tymczasem na przyszły rok przewidziane są również podwyżki rent i emerytur. Według Rządu, planowana waloryzacja nie będzie mniejsza niż 2,4 proc[iii]. Ostateczna decyzja oscyluje wokół wartości 2,7 proc.[iv] Jednak nawet po zmianach z początku tego roku (wówczas świadczenie wzrosły o 0,44 proc.) to nadal niewiele. Ile realnie otrzyma senior? Przy emeryturze w wysokości 1000 złotych będzie to tylko 27 złotych brutto.
Jak, zdaniem Ministerstwa 500+ pomoże emerytom? Według przedstawicieli MRiP otrzymane pieniądze wesprą seniorów w drobnych remontach, zakupie sprzętu czy inwestycjach. Jednak dzieląc kwotę 500 zł na 12 miesięcy otrzymujemy 41,66 zł miesięcznie. Czy warto zadłużać Państwo na 2,5 mld złotych, zwłaszcza w sytuacji, gdy 41,66 zł nie rozwiąże odwiecznego problemu niskich emerytur oraz wysokich kosztów utrzymania mieszkania, czy zakupu leków? A może ratunek jest gdzieś indziej?
Komentarz Roberta Majkowskiego, Prezesa Funduszu Hipotecznego DOM
500+ co miesiąc jest realne, ale nie z państwowej kasy
Zamiast drenować budżet państwa może warto zastanowić się jak stworzyć mechanizmy poprawiające sytuację Seniorów bez niesprawiedliwego rozdawnictwa. Na zachodzie od lat trwa debata jak ułatwić życie osobom „asset rich income poor”, czyli majętnym, ale bez bieżącego dochodu, którymi są Seniorzy.
Źródłem dodatkowego dochodu na emeryturze mogłaby być renta dożywotnia – rozwiązanie funkcjonujące w Polsce od 9 lat, popularne m.in. w USA i Wielkiej Brytanii. Z danych Equity Release Council (ERC) wynika, że z usługi hipoteki odwróconej w Wielkiej Brytanii skorzystało już 400 tysięcy seniorów. W Stanach Zjednoczonych liczba ta zbliża się do miliona[v], w Polsce liczba klientów przekroczyła 500 osób. Od początku istnienia firmy wypłaciliśmy seniorom łącznie 8,27 mln zł świadczeń pieniężnych. Według KPF, średnia wysokość renty dożywotniej to 1000 zł miesięcznie, choć w Warszawie, Gdańsku i innych dużych miastach zdarzają się klienci, którzy otrzymują 2500-6000 zł co miesiąc.
Seniorzy powinni otrzymywać 500+ (a nawet i więcej) ale nie z państwowej – już dziś niewydolnej – kasy. Warto tu podkreślić, że osoby starsze są właścicielami nieruchomości, których wartość rynkowa przekracza w Polsce 1 bilion złotych, a blisko 90 proc. emerytów mieszka w nieruchomościach, które są ich własnością.
Czy to jest sprawiedliwe, że majętne osoby, posiadające kapitał zamrożony w nieruchomości otrzymują pomoc publiczną, na którą składają się inni obywatele, a swój majątek przekazują spadkobiercom? Czy to sprawiedliwe, że państwo dopłaca do czynszu właścicielom nieruchomości, którzy mogą przecież skorzystać z rozwiązań takich jak hipotek odwrócona w celu poprawienia swojego bieżącego dochodu? Wreszcie: Kto zapłaci za 500+ dla seniora w długiej perspektywie czasu, kiedy do 2025 roku liczba osób w wieku 60+ wzrośnie o 1,2 mln, a w roku 2035 ich liczba przekroczy 11,4 mln osób, przy jednoczesnym kurczeniu się liczby osób pracujących?
[i] http://www.polityka.pl/tygodnikpolityka/rynek/1699358,1,na-emerytury-wkrotce-zabraknie-pieniedzy-kto-zbankrutuje-pierwszy-podatnik-czy-zus.read
[ii] http://biznes.onet.pl/emerytury/wiadomosci/500-plus-dla-seniorow-ministerstwo-pracuje-nad-nowym-pomyslem/vqmy0t
[iii] http://www.strefabiznesu.pl/wiadomosci/a/waloryzacja-emerytur-w-2018-roku-bedzie-tez-500-plus-dla-seniorow,12411792/
[iv] http://businessinsider.com.pl/finanse/emerytury/emerytury-i-renty-w-2018-roku-wskaznik-waloryzacji/gj2flx0
[v] Badania “Equity Release Schemes in the EU”, “National Reverse Mortgage Lenders Associations” oraz “Revers Market Insight Inc”, http://galeria.bankier.pl/p/9/e/d5637126c1bee9.jpg
