Obowiązek wynika wprost z przepisów, które w intencji ustawodawcy mają na celu kontrolę populacji szkodników i minimalizację zagrożeń z nimi związanych – przede wszystkim rozprzestrzeniania chorób zakaźnych. W gminach właśnie rozpoczyna się okres drugiej, jesiennej rundy deratyzacyjnej, a zatem warto poznać szczegóły, kto i w jaki sposób powinien przeprowadzić działania eliminujące problem niechcianych gryzoni.
Aktem prawnym zobowiązującym do przeprowadzenia zabiegów ograniczających liczebność szczurów i myszy w miastach jest Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 roku. W art. 22 ust. 1 mówi ona, że „Właściciel, posiadacz lub zarządzający nieruchomością są obowiązani utrzymywać ją w należytym stanie higieniczno-sanitarnym w celu zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym, w szczególności: (…) podpunkt 2) zwalczać gryzonie, insekty i szkodniki. Harmonogram oraz obszar określa prawo lokalne na szczeblu gminnym.
Deratyzacji nie wolno zbagatelizować
Wydawałoby się, że w XXI wieku, problem szczurów i przenoszonych przez nich chorób nie istnieje, lecz nic bardziej mylnego. Szacuje się, że na terenie Polski może żyć nawet 20 milionów szczurów. Najwięcej w miastach, takich jak Wrocław, Szczecin i Trójmiasto, które charakteryzują się infrastrukturą urbanistyczną z licznymi rzekami i kanałami. Gryzonie pojawiają się w miejscach, w których mają łatwy dostęp do wody oraz jedzenia, dlatego współczesne ośrodki miejskie można uznać za ich „naturalne” środowisko. Trzeba pamiętać, że samica szczura jest w permanentnej ciąży. Do 18 godzin po porodzie ponownie wchodzi w ruję. W ciągu roku może przeciętnie wydać na świat łącznie do 60 młodych. Zaniechanie czynności deratyzacyjnych może więc w krótkim czasie przysporzyć miastu i jego mieszkańcom naprawdę sporych problemów.
– Akcje deratyzacyjne mają na celu ograniczenie populacji gryzoni w mieście ponieważ ich obecność stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi. Są szczególnie niebezpieczne ze względu na fakt, że pasożytują na nich wszy i pchły, które przenoszą wiele chorób groźnych dla ludzi, m.in.: tularemię i leptospirozę. W przypadku tej drugiej może dojść do zakażenia przez kontakt człowieka z żywnością zanieczyszczoną szczurzym moczem, w tym również po wypiciu napoju z puszki, na której ten mocz się znajdował. Szczury zanieczyszczają odchodami żywność, a tym samym ją niszczą. Powodują również szkody gospodarcze, uszkodzenia urządzeń i maszyn produkcyjnych. Potrafią dokonać zniszczeń instalacji elektrycznych, informatycznych, telekomunikacyjnych, sieci wodno-kanalizacyjnych oraz konstrukcji budynków. Co istotne dla włodarzy samorządowych, negatywnie wpływają też na wizerunek miasta – informuje Aleksandra Danielewska, ekspert Rentokil Polska, specjalistka w zwalczaniu szkodników.
Akcje deratyzacyjne prowadzone są minimum dwa razy w roku, w okresie wiosennym i jesiennym. Deratyzację można przeprowadzić we własnym zakresie lub przy pomocy profesjonalnej firmy. Koszty ponosi właściciel nieruchomości, a nieprzeprowadzenie stanowi wykroczenie zagrożone karą grzywny. Dla ewentualnej kontroli potwierdzeniem wywiązania się z obowiązku jest paragon/faktura za zakup preparatu gryzoniobójczego lub usługę deratyzacji.
Nakazowi odszczurzania podlegają również firmy zarządzające obiektami przemysłowymi, biurowymi oraz handlowymi. Ponadto zakłady wytwarzania i przetwórstwa żywności, magazyny żywności i płodów rolnych, gospodarstwa rolne oraz obiekty użyteczności publicznej.
Zasady przeprowadzenia deratyzacji
W przypadku deratyzacji przeprowadzanej samodzielnie, należy używać środków ogólnodostępnych do tego przeznaczonych. Bardzo ważne jest by wykonywać to zgodnie z instrukcją stosowania. Bardzo ważne jest, aby miejsce, w którym wyłożono preparat było wyraźnie oznaczone. Może to być kartka z adnotacją o wyłożeniu trutki stanowiącej niebezpieczeństwo dla ludzi i zwierząt. Wszystkie padłe gryzonie należy na bieżąco usuwać i przekazywać do firm specjalizujących się w ich utylizacji.
W przypadku obiektów wielkopowierzchniowych zarządcy najczęściej korzystają z usług profesjonalnych firm pest control. Działanie na większą skalę wymaga bowiem fachowej oceny obiektów pod kątem szkodnikoszczelności oraz wiedzy dotyczącej biologii szkodników i bezpiecznych metod ich zwalczania.
– Zabieg deratyzacji w przypadku zakładów produkcyjnych, magazynów, przeprowadza się za pomocą metod chemicznych lub fizycznych. W przypadku pierwszej ogromną zaletą jest bardzo duży wybór preparatów, które pozwolą na skuteczne wyeliminowanie gryzoni z obszaru, ale ich stosowanie dopuszczone jest wyłącznie na terenie zewnętrznym i tylko w przeznaczonych do tego urządzeniach tj. karmnikach deratyzacyjnych. Z kolei w pomieszczeniach stosuje się urządzenia mechaniczne, takie jak chwytacze gryzoni inaczej zwane pułapkami żywołownymi – wskazuje Aleksandra Danielewska, ekspert Rentokil.
Po pierwsze – profilaktyka
Skuteczna deratyzacja miast zależy od codziennego podejścia właścicieli nieruchomości i mieszkańców. Najważniejsze, by nie wyrzucać do kanalizacji resztek jedzenia i nie rozrzucać go dokarmiając ptaki i inne dzikie zwierzęta, ponieważ większą część z tego zjadają właśnie szczury.
– Kolejna rzecz, na którą należy zwrócić uwagę to zachowanie szczelności. Szczur przeciśnie się przez otwór o średnicy 12 mm, a mysz 6 mm. Dlatego wszystkie ubytki w ścianach, pęknięcia, szczeliny wokół okien, otwory technologiczne powinny być na bieżąco naprawiane. Drzwi, doki załadunkowe i rozładunkowe powinny być dokładnie zamykane i uszczelnione, a otwory ściekowe i kanalizacyjne zabezpieczone kratkami. Newralgiczne miejsca, w których osiedlają się gryzonie powinny być stale monitorowane, a trawa oraz krzewy przycięte na wysokość nie więcej niż 10 cm. Eliminuje to naturalne kryjówki szkodników – mówi Aleksandra Danielewska, ekspert Rentokil Polska.
Wszelkie odpady komunalne i poprodukcyjne, szczególnie przy produkcji spożywczej, należy przechowywać w szczelnie zamkniętych kontenerach/pojemnikach, które należy regularnie opróżniać, czyścić i jak najczęściej dezynfekować.
Działania samorządu w kontekście eliminacji gryzoni, będą skuteczne tylko we współpracy z mieszkańcami, którzy powinni dbać o czystość miejsc w których żyją, spożywają posiłki oraz wspólnie użytkują. – Tak naprawdę wszyscy mamy realny wpływ na czystość naszych miast, a co za tym idzie większe bezpieczeństwo sanitarne. W związku z tym, każdy mieszkaniec, pracownik, czy najemca powinien zwracać baczną uwagę na kluczowe elementy higieny otoczenia oraz budynków. Tylko dzięki wspólnym działaniom możliwa będzie skuteczna walka ze szkodnikami w miastach – dodaje Aleksandra Danielewska, ekspert Rentokil.
