Akt notarialny to szczególna forma dokumentu urzędowego, sporządzona przez notariusza, stwierdzająca treść danej czynności prawnej i stanowiąca dla uczestników obrotu prawnego ważne zabezpieczenie ich interesów.
Akt notarialny przed podpisaniem musi zostać odczytany przez notariusza lub przez inną osobę w jego obecności. Przy odczytaniu aktu notariusz ma obowiązek zapytać, czy osoby biorące udział w czynności dokładnie rozumieją treść oraz znaczenie aktu oraz czy treść aktu jest zgodna z ich wolą, jeżeli nie, notariusz musi przystępnie wyjaśnić stronom wszelkie wątpliwości.
Na żądanie klientów powinny też zostać odczytane załączniki do aktu. Akt notarialny powinien być sporządzony przez notariusza w sposób zrozumiały i przejrzysty, notariusz ma obowiązek czuwać nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne. Jeżeli notariusz ma zastrzeżenia np. co do świadomości jednej ze stron ,ma prawo odmówić podpisania aktu.
Prawidłowo skonstruowany akt notarialny musi zawierać:
- dzień, miesiąc i rok sporządzenia aktu
- miejsce sporządzenia aktu
- imię i nazwisko i siedzibę kancelarii notariusza
- imiona, nazwiska, imiona rodziców i miejsce zamieszkania osób fizycznych oraz nazwę i siedzibę osób prawnych (firmy) biorących udział w akcie, imiona i nazwiska i miejsce zamieszkania osób działających w imieniu osób prawnych (pełnomocnicy, przedstawiciele firmy)
- oświadczenia stron, z powołaniem się w razie potrzeby na okazane przy akcie dokumenty
- stwierdzenie – na żądanie stron – faktów i istotnych okoliczności, które zaszły przy spisywaniu aktu
- stwierdzenie, że akt został odczytany, przyjęty, podpisany
- podpisy biorących udział w akcie
- podpis notariusza
Niektóre czynności prawne muszą zostać dokonane w formie aktu notarialnego (zwłaszcza te związane z przeniesieniem praw własności nieruchomości) pod rygorem nieważności, co oznacza, że czynność dokonana bez zachowania tej formy jest nieważna.
Czynności prawne muszą zostać dokonane w formie aktu notarialnego
- sprzedaż nieruchomości
- ustanowienie i zbycie prawa użytkowania wieczystego
- ustanowienie ograniczonych praw rzeczowych, m.in. hipoteki
- ustanowienie odrębnej własności lokali
- sprzedaż spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu
- ustanowienie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu w wyniku przekształceń