Spójna i przyjazna estetyka budynków, przemyślany rozkład ulic stworzone z myślą o mieszkańcach, sąsiedztwo terenów zielonych i budynków użyteczności publicznej w odległości kilku minut spacerem. Zrównoważone wykorzystanie środowiska naturalnego oraz poszanowanie dla dziedzictwa kulturowego to założenia dotyczące realizacji dzielnicy/miasta zrównoważonego. Brzmi jak opis idealnego miasta przyszłości, ale takie miasta już istnieją. Także w Polsce.
Mieszkańcy miast stanowią dziś ponad połowę światowej populacji, przeszło 3,5 miliarda ludzi – szacuje ONZ, za dziesięć lat będą już stanowić większość. Dynamiczny rozwój miast to z jednej strony symbol wzrostu gospodarczego, kulturalnego i naukowego społeczeństw. Oznacza on jednak także eksploatowanie środowiska naturalnego w coraz większym zakresie. W obliczu takich wyzwań specjaliści z międzynarodowego Kongresu Nowej Urbanistyki wypracowali zasady pozwalające stworzyć standardy zrównoważonego miasta, zaprojektowanego i zrealizowanego w sposób ograniczający do minimum negatywny wpływ na środowisko, budowanego w poszanowaniu zasobów naturalnych i dziedzictwa kulturowego. Realizowane i przebudowywane w taki sposób dzielnice i całe miasta można już spotkać w Europie i Stanach Zjednoczonych, należą do nich dzielnica Sztokholmu Hammarby Sjostad, Kirchsteigfeld w Poczdamie czy Seaside na Florydzie.
Siewierz Jeziorna – dzielnica idealna
W Polsce pierwszym projektem zrównoważonego budownictwa jest dzielnica Siewierz-Jeziorna realizowana w średniowiecznym miasteczku Siewierz w woj. śląskim.
Dynamicznie rozwijające się centra miast z zapleczem kulturalno-oświatowym i handlowo-usługowych oraz sypialnie na obrzeżach to obraz polskich miast i miasteczek, którego dzięki zaaranżowaniu przestrzeni wspólnej, wielofunkcyjnej zabudowy oraz rozwiązaniom komunikacyjnym przyjaznym wszystkim uczestnikom ruchu w miastach zrównoważonych uda się uniknąć. Tak będzie w Siewierzu-Jeziornej.
Plan realizowanej od 2013 r. dzielnicy zakłada, że Siewierz-Jeziorna będzie złożoną z czterech części samowystarczalną dzielnicą ze sklepami, szkołami, restauracjami czy kościołem. W każdej części miasteczka zaplanowany został niewielki ryneczek z odchodzącymi od niego ulicami. Zasadą, dzięki której życie ma stać się prostsze jest reguła dostępności w 5 minut od domu instytucji i obiektów niezbędnych do zaspokojenia codziennych potrzeb. To także zachęta do pozostawienia auta w garażu, czyli zmniejszeni emisji spalin i aktywności fizycznej.
Plan zabudowy Siewierza zakłada domy jedno- i wielorodzinne, jednak nie wyższe niż 3 piętra, które sąsiadować będą z parkami. Odpowiedni dobór materiałów budowlanych oraz usytuowanie budynków względem stron świata sprzyja obniżeniu kosztów eksploatacji oraz ochronie środowiska. Innym eko-rozwiązaniem zaplanowanym w Siewierzu będzie podziemny zbiornik gromadzący wody opadowe i roztopowe, które wykorzystane zostaną do nawodnienia terenów wspólnych.
Ulice wewnątrz dzielnicy zostały zaprojektowane zgodnie z koncepcją przestrzeni współdzielonej, zgodnie z którą ruch pieszych i aut odbywa się na wspólnej drodze, bez znaków drogowych, sygnalizacji świetlnej czy wyodrębnionych krawężnikiem chodników. A usytuowanie osiedla na wzgórzu, w pobliżu Zalewu Przeczycko-Siewierskiego, zapewnia nie tylko piękne widoki i dostęp do miejsc wypoczynku, ale także czyste, pozbawione smogu powietrze, dzięki czemu Siewierz Jeziorna to idealne miejsce do zamieszkania dla osób ceniących sobie ład przestrzenny i spokój, a jednocześnie lubią mieszkać w mieście. Komfortowe i nowoczesne mieszkania dostępne są także z udogodnieniami w postaci pakietu antysmogowego czy rozwiązań smart home pozwalającymi na bardziej ekologiczne i ekonomiczne eksploatowanie własnego M.
Poundbury – modelowe miasteczko
Przykładem zrównoważonego miasta jest także angielskie Poundbury będące przedłużenie miasta Dorchester w hrabstwie Dorset w Kornwalii. Powstające od 1993 roku miasto stanowi eksperyment urbanistyczny, zgodny z wizją miast nakreśloną w 1989 roku przez księcia Karola w książce „A vision of Britain”. Zostało zaprojektowane przez światowej sławy architekta Leona Kriera i realizowane zgodnie z zasadami nowej urbanistyki.
Miasteczko Poundbury zostało stworzone z myślą o mieszkańcach i ich potrzebach, stanowi integralną całość, w której urzędy, sklepy, szkoły i instytucje kultury znajdują się niemal na wyciągnięcie ręki. Rezultatem takiego rozwiązania jest możliwość znacznego ograniczenia ruchu aut na rzecz pieszych czy rowerów. W odróżnieniu od znanych nam miast, Poundbury nie ma wyodrębnionej strefy podmiejskiej.
Dziś w angielskim miasteczku żyje ok. 2,5 tys. mieszkańców, z czego blisko 2 tys. znajduje tu również zatrudnienie. A to nie koniec, bo prace nad rozbudową Pountsbury zaplanowane zostały do 2025 roku.
W rankingach opisujących zadowolenie mieszkańców, dzielnice zrównoważone przodują pod tym względem. Brak tu krzykliwych reklam, hałasu spowodowanego nadmiernym ruchem czy utrudniających życie korków. Czy taka będzie przyszłość miejskich aglomeracji? Jeśli nawet rozwój miast podąży w kierunku szklanych budowli przypominających centrum Dubaju, z pewnością nie zabraknie amatorów zamieszkania w miasteczku zrównoważonym.