Wśród 22 krajów UE, w których w 2018 r. wybudowano łącznie 1 656,3 tys. mieszkań (3,8 na 1 000 mieszkańców), Polska, pod względem liczby nowo wybudowanych mieszkań w przeliczeniu na 1 000 mieszkańców, z wynikiem 4,9 zajmuje 5. miejsce (ex aequo z Estonią). Lepsze wyniki osiągnięto jedynie w Finlandii (7,7), Austrii (7,4), Francji (6,9) oraz Szwecji (5,2).
W strukturze nowych mieszkań oddanych w 2019 r. największy odsetek (97,8%) stanowiło budownictwo deweloperskie oraz inwestycje realizowane przez osoby fizyczne (domy jednorodzinne budowane na własne potrzeby). Należy jednak odnotować umacnianie się pozycji deweloperów wobec budownictwa indywidualnego, szczególnie od 2016 r. Po raz kolejny liczba oddanych do użytkowania mieszkań deweloperskich przewyższała liczbę mieszkań oddanych w budownictwie indywidualnym. Mieszkania przeznaczone dla osób o niższych dochodach (mieszkania komunalne, towarzystw budownictwa społecznego i zakładowe) stanowiły w 2019 r. jedynie 2,2% liczby nowo wybudowanych mieszkań (ok. 4,6 tys.). Deweloperzy odpowiadają za prawie 80% nowego budownictwa mieszkaniowego w miastach. Na terenach wiejskich dominuje natomiast, realizowane często systemem gospodarczym, budownictwo indywidualne (ok. 80%), choć coraz więcej mieszkań na tych terenach powstaje w ramach inwestycji deweloperskich. Są to przede wszystkim budynki zlokalizowane wokół większych miast.
Efekty budownictwa mieszkaniowego w Polsce w latach – liczba oddanych mieszkań według kategorii inwestora.
| 2011 | 2015 | 2018 | 2019 | |||||
| tys. | % ogółu | tys. | tys. | tys. | % ogółu | tys. | % ogółu | |
| Ogółem | ||||||||
| Ogółem | 131,0 | 100,0 | 147,7 | 100,0 | 185,1 | 100,0 | 207,2 | 100,0 |
| Indywidualny | 65,4 | 50,0 | 67,8 | 45,9 | 66,2 | 35,8 | 69,6 | 33,6 |
| Deweloperzy | 56,9 | 43,5 | 74,4 | 50,4 | 112,3 | 60,7 | 130,9 | 63,2 |
| Spółdzielnie mieszkaniowe | 3,8 | 2,9 | 2,1 | 1,4 | 3,0 | 1,6 | 2,1 | 1,0 |
| Gminy | 2,5 | 1,9 | 1,7 | 1,1 | 1,9 | 1,0 | 1,8 | 0,9 |
| Towarzystwa budownictwa społecznego | 2,0 | 1,5 | 1,3 | 0,9 | 1,5 | 0,8 | 2,5 | 1,2 |
| Zakłady pracy | 0,3 | 0,2 | 0,5 | 0,3 | 0,1 | 0,1 | 0,3 | 0,1 |
| Miasto | ||||||||
| Ogółem | 79,9 | 61,1 | 91,0 | 61,6 | 124,1 | 67,1 | b.d. | b.d. |
| Indywidualny | 21,6 | 27,0 | 19,9 | 21,9 | 19,2 | 15,5 | b.d. | b.d. |
| Deweloperzy | 50,4 | 63,1 | 66,0 | 72,5 | 99,0 | 79,8 | b.d. | b.d. |
| Spółdzielnie mieszkaniowe | 3,5 | 4,4 | 2,0 | 2,2 | 2,7 | 2,2 | b.d. | b.d. |
| Gminy | 2,1 | 2,6 | 1,4 | 1,5 | 1,5 | 1,2 | b.d. | b.d. |
| Towarzystwa budownictwa społecznego | 2,0 | 2,5 | 1,3 | 1,4 | 1,5 | 1,2 | b.d. | b.d. |
| Zakłady pracy | 0,3 | 0,4 | 0,4 | 0,4 | 0,1 | 0,1 | b.d. | b.d. |
| Wieś | ||||||||
| Ogółem | 51,0 | 38,9 | 56,7 | 38,4 | 61,0 | 32,9 | b.d. | b.d. |
| Indywidualny | 43,9 | 86,1 | 47,8 | 84,3 | 47,0 | 77,0 | b.d. | b.d. |
| Deweloperzy | 6,5 | 12,7 | 8,4 | 14,8 | 13,3 | 21,8 | b.d. | b.d. |
Źródło: GUS
W 2019 r., w porównaniu do 2011 r., liczba nowo wybudowanych mieszkań wzrosła o ponad 58%. Trzeba jednak zauważyć, że nie przełożyło się to na znaczącą poprawę dostępności mieszkań dla osób o dochodach zbyt niskich, by nabyć lub wynająć mieszkanie na zasadach rynkowych, a jednocześnie zbyt wysokich, aby móc ubiegać się o najem mieszkania komunalnego. Problem ten dotyka przede wszystkim ludzi młodych, którzy wchodzą na rynek pracy, oraz rodzin wielodzietnych. W ostatnich 8 latach udział mieszkań, które służyłyby potrzebom osób o przeciętnych i niskich dochodach, stanowił średnio tylko 2,5% nowych zasobów mieszkaniowych.
Jednocześnie trwa – niekorzystny z punktu widzenia dostępności mieszkań dla niezamożnych gospodarstw domowych – proces prywatyzacji zasobów gminnych, które potencjalnie mogłyby przyczynić się do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych takich osób i rodzin. Skala tego procesu znacznie przewyższa efekty nowego budownictwa w segmencie komunalnym i społecznym.
Przekształcenia własnościowe gminnych zasobów mieszkaniowych w latach 2011, 2015 i 2018.
| 2011 | 2015 | 2018 | |
| tys. | tys. | tys. | |
| Mieszkania zwrócone dawnym indywidualnym właścicielom bądź spadkobiercom | 1,4 | 1,7 | 0,7 |
| Mieszkania sprzedane | 79,1 | 44,9 | 34,8 |
| Ogółem | 80,6 | 46,6 | 35,5 |
Sumy danych cząstkowych mogą odbiegać od wartości globalnych z uwagi na przyjęte zaokrąglenia.
Źródło: GUS BDL.
Tylko w latach 2011-2018, według danych GUS, gminy sprywatyzowały – sprzedały dotychczasowym najemcom, najczęściej za niewielką część wartości – ok. 243,5 tys. mieszkań i zwróciły dawnym właścicielom lub ich spadkobiercom ok. 6,2 tys. mieszkań. Nowe budownictwo gminne niweluje więc roczny ubytek zasobów tylko w ok. 6-7%.
