Osłabienie złotego wobec franka szwajcarskiego oraz wzrost stóp procentowych, a przez to wzrost stawki referencyjnej WIBOR, powodują, że wśród frankowiczów spada zainteresowanie zawieraniem ugód z bankami. – Po zawarciu ugody kredyty będą oprocentowane stawką WIBOR właściwą dla kredytów złotowych. Dlatego wzrost stóp procentowych powoduje zwiększenie zainteresowania się drogą sądową w zastępstwie ugód – mówi Michał Chmielowski z Kancelarii Prosperitas. Jak wskazuje, niestabilna sytuacja na rynku finansowym stanowi dla kredytobiorców we frankach dodatkową motywację do działania, co odzwierciedla zresztą liczba spraw sądowych.
– W ostatnich tygodniach sytuacja frankowiczów zmieniła się bardzo dynamicznie i jest to spowodowane niestabilnością na polskim rynku finansowym, zwłaszcza osłabieniem złotego wobec innych walut. Przeciętny frankowicz, który jeszcze miesiąc temu miał do oddania 100 tys. franków, był dłużny ok. 440 tys. zł. Na dzisiaj to jest już ok. 500 tys. zł – mówi agencji Newseria Biznes Andrzej Zarzecki, członek zarządu Kancelarii Prosperitas.
W zasadzie od wybuchu pandemii w Europie frank szwajcarski utrzymuje się powyżej poziomu 4 zł, a w ostatnich tygodniach notował duże wahania, wywołane głównie wojną w Ukrainie i niestabilnością geopolityczną. W czasie niemal każdego kryzysu szwajcarska waluta jest bowiem postrzegana przez inwestorów jako bezpieczna przystań, co wpływa na wzrost jej wartości względem złotego. Tuż po wybuchu wojny za franka trzeba było płacić prawie 5 zł.
W Polsce wciąż jest około 400 tys. frankowiczów
Nie jest to dobra wiadomość dla kredytobiorców, którzy mają kredyt indeksowany lub denominowany w szwajcarskiej walucie. Szacuje się, że w Polsce wciąż jest ich około 400 tys. Dla nich wyższy kurs franka przekłada się bowiem na większe saldo zadłużenia wyrażone w złotych, a w efekcie wyższe raty płacone co miesiąc do banku.
– Nie ma natomiast bezpośredniej korelacji między wzrostem stóp procentowych a oprocentowaniem kredytów we frankach szwajcarskich, ponieważ te kredyty były oprocentowane wcześniej w oparciu o stawkę LIBOR, a obecnie o stawkę SARON, w zakresie której na obecną chwilę nie obserwujemy wzrostów – mówi Michał Chmielowski, kierownik Działu Prawnego w Kancelarii Prosperitas.
Jak wskazuje, wzrost stóp procentowych wpływa jednak pośrednio na decyzje frankowiczów. Idzie za nim bowiem także wzrost stawki referencyjnej WIBOR, wykorzystywanej do ustalania oprocentowania kredytów złotowych.
– Bez wątpienia wzrost stóp procentowych przekłada się na spadek zainteresowania zawieraniem ugód z bankami. Takie kredyty po zawarciu ugody będą oprocentowane stawką WIBOR właściwą dla kredytów złotowych. Dlatego też wzrost stóp procentowych powoduje zwiększenie zainteresowania się drogą sądową w zastępstwie ugód z bankami – mówi Michał Chmielowski.
Rozczarowanie ugodami
– Widzimy też, że część osób, którym bank zaproponował ugodę, są nią rozczarowane. Zdarzają się również tak kuriozalne sytuacje, że klient po zawarciu ugody ma do spłaty większą kwotę niż wcześniej – dodaje Andrzej Zarzecki. – Każdą ugodę trzeba rozpatrywać indywidualnie. Część rzeczywiście jest sensowna i my, jako kancelaria, polecamy klientom ich zawieranie. Zwykle są to jednak sytuacje, w których kredyt był udzielony na krótki okres 15–20 lat i zaciągnięty po dość niskim kursie. Taką ugodę trzeba dobrze przeanalizować pod kątem prawnym i ekonomicznym, żeby opłacała się klientowi. Dlatego każdemu, kto rozważa zawarcie ugody z bankiem, polecam wybrać się do specjalisty, żeby nie wpaść z deszczu pod rynnę.
Alternatywą dla ugody z bankiem jest ścieżka sądowa, na którą decyduje się coraz więcej kredytobiorców frankowych. Po przełomowym wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) z października 2019 roku – dotyczącym stosowania tzw. klauzul niedozwolonych w umowach kredytowych – frankowicze bili rekordy pod względem liczby spraw zakładanych w sądach. Aktualna linia orzecznictwa kształtuje się dla nich bardzo korzystnie. Z danych Stowarzyszenia Stop Bankowemu Bezprawiu, które przytacza UOKiK, wynika, że po wyroku TSUE aż 88 proc. spraw frankowych w sądach I instancji zakończyło się na korzyść klientów.
– Obecna sytuacja związana ze wzrostem kursu franka szwajcarskiego raczej motywuje frankowiczów do działania, niż powoduje, że wstrzymują się z decyzjami – mówi Michał Chmielowski.
Frankowicze w sądach
Z „Analizy aktualnych zagadnień dotyczących kredytów frankowych”, którą na początku marca br. opublikował Rzecznik Finansowy, wynika, że obecnie w sądach pierwszej instancji jest ok. 70 tys. pozwów w sprawach frankowych, w drugiej instancji – ok. 4 tys., a do tej pory zapadło około 250 prawomocnych wyroków. Eksperci wskazują jednak, że te dane mogą być mocno niedoszacowane. Jak poinformował portal Interia, tylko w styczniu i lutym tego roku do Sądu Okręgowego w Warszawie wpłynęło 4,5 tys. spraw związanych z kredytami frankowymi, a w specjalnie do tego powołanym XXVIII Wydziale Cywilnym liczba czynnych postępowań przekracza 23,5 tys. Na każdego z 21 sędziów orzekających w sprawach frankowych przypada więc średnio ok. 1 tys. spraw.