Według danych Narodowego Spisu Powszechnego, na dzień 31 marca 2021 r. 1,8 mln mieszkań w Polsce było niezamieszkałych.
Stanowi to 11,7 proc. spośród ogólnej liczby mieszkań w Polsce. Ankieterzy GUS uwzględnili w tej statystyce zarówno deklaracje spisowe, jak i dane od dostawców energii elektrycznej, uzyskując tym samym dokładną liczbę mieszkań niezamieszkałych (które mogą być utożsamiane z pustostanami). W poprzednich spisach powszechnych nie zbierano danych o lokalach niezamieszkałych.
Problem niezamieszkałych mieszkań dotyczył zarówno największych, jak i najmniejszych gmin
W Warszawie odsetek mieszkań niezamieszkałych wyniósł 20 proc. W pozostałych dużych miastach oscylował wokół średniej dla gmin – 14 proc., nieznacznie przekraczając ją w Gdańsku, Krakowie, Łodzi i Poznaniu. Natomiast odsetek ten był poniżej średniej w Szczecinie, Bydgoszczy i Białymstoku. Wysoki odsetek pustostanów (ok. 30 proc.) występował też w najmniejszych polskich gminach, które jednocześnie szybko się wyludniają, takich jak Czyże czy Milejczyce.
Gminy z odsetkiem niezamieszkałych mieszkań powyżej 0,3 (według Narodowego Spisu Powszechnego, na 31 marca 2021 r.)
Powody, dla których właściciele nieruchomości nie zamieszkują lub nie wynajmują swoich lokali mogą być bardzo różne. Do kategorii „mieszkań niezamieszkałych” zaliczają się zarówno opuszczone domy wiejskie, zaniedbane mieszkania komunalne, jak i apartamenty traktowane przez właścicieli jako lokata kapitału. Mieszkaniem niezamieszkałym pod koniec marca mogło być też mieszkanie sezonowe – przeznaczone do użytku tylko w okresie letnim (albo przez właściciela, albo przez turystów). Równie ważnym czynnikiem wpływającym na wykorzystanie mieszkań w marcu 2021 r. była pandemia COVID-19 i związane z nią istotne
ograniczenia w aktywności gospodarczej i przemieszczaniu się. Niezamieszkałe wówczas były więc zarówno mieszkania wynajmowane zwykle przez studentów (edukacja zdalna), jak i te przeznaczone pod krótkoterminowy najem dla turystów zagranicznych.
Sezonowy charakter nieruchomości
To właśnie sezonowy charakter nieruchomości wyjaśnia powody, dla których w 15 polskich gminach odsetek niezamieszkałych mieszkań wyniósł powyżej 30 proc. 8 gmin położonych jest nad morzem, 2 – na terenach górskich, 3 – w okolicy Puszczy Białowieskiej, a 2 – na północ od Warszawy w atrakcyjnych rekreacyjnie obszarach. Większość gmin z tego zestawienia to jednostki bardzo małe, w których występowanie nieruchomości sezonowych jest bardziej widoczne w statystykach.
Pustostany w Warszawie
W Warszawie największy udział mieszkań niezamieszkałych w ogólnych zasobach (25 proc. i więcej) wykazały: Śródmieście, Wola i Praga Północ. Te trzy dzielnice charakteryzują się zarówno atrakcyjnością turystyczną, ze względu na centralne położenie, jak i dużym zasobem lokali komunalnych, często wymagających gruntownych remontów w celu przywrócenia ich do użytku. W przypadku czwartego w zestawieniu Wilanowa (23 proc.) na pierwszy plan wyłaniają się nowe mieszkania budowane w ostatnich latach w wysokim standardzie, które pozostają niezamieszkałe.
Źródło: Polski Instytut Ekonomiczny