Wynajem mieszkania nie jest dla Polaków atrakcyjnym sposobem na zaspokojenie potrzeb mieszkaniowych. Po pierwsze, własność jest wciąż postrzegana jako synonim zamożności, po drugie, rynek najmu nie oferuje dostatecznej liczby mieszkań o odpowiednim standardzie. Z tych powodów odsetek dorosłych Polaków korzystających z najmu na wolnym rynku oscyluje w okolicach 5 proc. To wprawdzie dwa razy więcej niż osiem lat temu, ale w krajach Europy Zachodniej odsetek ten dochodzi nawet do 40 proc.
– W krajach Europy Zachodniej wynajmowanie mieszkania jest czymś oczywistym, a dla wielu ludzi wręcz normą. Przykładowo, w Niemczech odsetek osób wynajmujących mieszkanie wynosi ok. 40 proc., podobnie jest w Danii, natomiast w Szwajcarii co drugi dorosły mieszkaniec wynajmuje mieszkanie – mówi agencji Newseria Biznes Łukasz Stępkowski, specjalista ds. rozwoju i eksploatacji systemu w Centrum AMRON.
W Polsce popularność najmu jest zbliżona do krajów byłego bloku wschodniego: Estonii, Litwy, Czech i Słowacji. We wszystkich tych krajach odsetek osób wynajmujących mieszkania nie przekracza 7 proc. (najwyższy jest na Łotwie – 6,9 proc. oraz na Słowacji – 6,8 proc.), a w Polsce wynosi 5 proc.
– Wprawdzie z roku na rok przybywa osób wynajmujących mieszkania i trend ten jest zauważalny, ale wciąż jesteśmy pod tym względem prawie na szarym końcu w Europie – dodaje ekspert. – Wynika to w dużej mierze z czynników historyczno-socjologicznych. W dalszym ciągu w krajach byłego bloku wschodniego własność traktowana jest jako wyznacznik wysokiego statusu majątkowego i społecznego.
Jak wynika z raportu Centrum AMRON, nieruchomości postrzegane są jako najbardziej bezpieczne aktywa, które stanowią pewną, akumulowaną przez całe życie lokatę kapitału. Ponadto w Polsce rynek kapitałowy nie jest tak dobrze rozwinięty jak w Europie Zachodniej, brakuje więc powszechnej alternatywy dla gromadzenia oszczędności i ich inwestowania, chociażby na rynku papierów wartościowych.
Kolejny powód to sytuacja na rynku najmu. Jak podkreśla Łukasz Stępkowski, w Polsce nie ma odpowiedniej podaży mieszkań budowanych z przeznaczeniem na wynajem, o wysokim standardzie funkcjonalnym i technicznym. Ten segment dopiero powstaje. Stosunkowo niedawno, bo dopiero w 2017 roku, została uchwalona ustawa o Krajowym Zasobie Nieruchomości, która wprowadziła do porządku prawnego najem instytucjonalny. Charakteryzuje się on większą transparentnością i z założenia ma równoważyć interesy prawne najemców i wynajmujących.
– Rezultaty już widać – zapewnia Łukasz Stępkowski. – Zainteresowanie najmem rośnie i choć na spektakularne efekty trzeba będzie jeszcze poczekać, należy się spodziewać, że w kolejnych latach coraz więcej osób będzie decydowało się na najem mieszkania.
Ekspert podkreśla, że na rozwój rynku najmu będą wpływały przede wszystkim dwa czynniki: wzrost liczby mieszkań o wysokim standardzie oferowany przez deweloperów mieszkaniowych i państwowy Fundusz Mieszkań na Wynajem oraz postępujące procesy demograficzne.
– Pokolenie wyżu demograficznego z końca lat 80. i początku lat 90. ubiegłego wieku coraz bardziej akcentuje potrzebę przestrzennej niezależności i nie chce wiązać się na całe życie z jednym miejscem zamieszkania. Młodzi ludzie są coraz bardziej mobilni w porównaniu ze starszym pokoleniem. Ich miejsca zamieszkania nie determinuje już miejsce pracy, dlatego styl życia młodego pokolenia będzie kreował rynek najmu w przyszłości. Jednak Polakom potrzeba jeszcze czasu, aby mogli dorównać pod tym względem obywatelom krajów Europy Zachodniej – zauważa specjalista.
Według danych Głównego Urzędu Statystycznego dodatnie saldo migracji wewnętrznej po raz ostatni odnotowano w 2000 roku. Oznacza to, że obecnie Polacy nie migrują z miasta do miasta, bo, po pierwsze, sytuacja na rynku pracy tego nie wymaga, a jeśli decydują się na wyjazd za pracą, to przede wszystkim za granicę.
Wzrost popytu na najem mieszkań powoduje także coraz większe zakupy mieszkań dokonywane w celach inwestycyjnych. Sprzyjają temu niskie stopy procentowe.
– Stopy zwrotu cały czas są na wysokim poziomie, dużo wyższym niż oprocentowanie depozytów. Wiele będzie zależało od decyzji Rady Polityki Pieniężnej. W marcu będziemy obchodzili piątą rocznicę ostatniej podwyżki stóp procentowych, dla porównania – w Czechach przez ten czas stopy zmieniano dziewięciokrotnie – podkreśla Łukasz Stępkowski.
Baza mieszkań do wynajęcia stale się powiększa, co powoduje konkurencję: zarówno cenową, jak i jakościową – mieszkania oferowane na rynku najmu są w coraz lepszym stanie techniczno-funkcjonalnym. Coraz większa popularność najmu jest także efektem większej dynamiki wzrostu cen mieszkań niż stawek czynszu.
– Wzrost stawek czynszu najmu jest zauważalny, ale są to wzrosty jednocyfrowe – uściśla specjalista ds. rozwoju i eksploatacji systemu w Centrum AMRON. – W największych aglomeracjach te podwyżki sięgają 5–6 proc., natomiast wzrost cen mieszkań do sprzedaży sięga kilkunastu procent.